proloog
afgelopen vrijdag eindigde de expositie van het werk van hans suasso de lima de prado in de observant
hans was docent en directeur van de academie voor beeldende vorming in amersfoort
hij was voorzitter van arti et amicitiae in amsterdam
hij is beeldend kunstenaar en had onlangs een grote tentoonstelling in een frans museum.
komende week start “uit de schatkamer van het stadhuis # 2”; van deze expositie is hans de curator.
////////////////////////////////////////////////////////////////
enige kanttekeningen bij twee misverstanden over kunstenaars.
- misverstand een
· kunstenaars liggen aan de subsidieruif.
er gaan vele miljoenen rond in de kunstsector. in amersfoort geven we net ruim 10 miljoen extra uit aan stenen. die miljoenen gaan naar de stapelaars van stenen, niet naar de kunstenaars.
er gaan vele miljoenen naar instellingen op kunst- en cultuurgebied. dat geld is bestemd voor de verhuurder van stenen, voor de staf en het management, voor de productie van exposities van kunstenaars uit andere streken.
(terzijde nog opgemerkt: ook in het bedrijfsleven worden miljoenen subsidiegelden gepompt. en wat denk je van de sport. de kunst en cultuursector is allerminst een uitzondering.)
al dat geld is dus niet bestemd voor de uitvoerend kunstenaar. voor het maken van kunst is de uitvoerend kunstenaar aangewezen op zijn eigen financiën. en dat doen kunstenaars dus ook. het leeuwendeel van de uitvoerende kunstenaars hosselt zijn eigen kostje bijeen zonder steun van wat voor een overheid dan ook. het is dus een misverstand om te denken dat de uitvoerend kunstenaar aan de subsidieruif ligt
- misverstand twee
· kunstenaars moeten commerciëler denken en handelen
een commerciële handelaar heeft handel. die verdient geld aan de verhandeling van een product. wat dat dan ook is. doel is geld verdienen.Dat is lang niet altijd zo’n prettige wereld. een amersfoorts raadslid spreekt zich als volgt uit over een commercieel contract dat de gemeente heeft gesloten met een bouwer: “als je niet weet wat je inkoopt, dan wordt je genaaid.”
dat gaat bij de kunstenaar anders. die heeft lol in zijn werk. die naait je niet. maar als je iets bij hem koopt, dan weet je niet wat je krijgt. de kunstenaar laat je in het ongewisse, tot het laatste moment dat het kunstwerk klaar is. stel je dat eens voor bij een autohandelaar. u moet ? 40.000,- neertellen, maar de handelaar zegt de koper wel dat hij niet kan beloven of de auto rood is of geel, of die vier wielen heeft of drie, of die rijden kan of niet. met zo’n handelaar doet geen mens zaken. een kunstenaar belooft je daarentegen niks anders dan kunst. pas als de laatste gekleurde stip is gezet, de laatste spaan is weggehakt, pas dan weet je hoe het kunstwerk er uit ziet. en geen enkel werk is hetzelfde. wat je zou verwachten zit er niet in, wat je niet zou verwachten weer wel. een commerciële handelaar wordt daar knettergek van. op het kunstenvlak heeft de commercie dus weinig te zoeken.
een kunstenaar kan wel zakelijk zijn. zeker. maar als een kunstenaar zakelijk wordt, dan pruilt het publiek. want dan kost het geld. alles kost geld. dat zijn we gewend. alleen kunst moet voor een prikkie. gratis tentoonstellingen, gratis festivals. een schilderij voor ? 3.000,- vinden we veel te duur. maar als de kunstenaar echt zakelijk is, dan zou dat schilderij op zijn minst het dubbele moeten kosten! bij een prijs van ? 3.000,-, kan je er vergif op innemen, dat de gemiddelde uurprijs van de kunstenaar rondom de ? 10,- ligt. of ie dat geld dan ook daadwerkelijk int, hangt af van de verkoop. ik kom weinig tentoonstellingen tegen waarop meer dan een derde deel verkocht is. de kunstenaar stelt zich dus al tevreden met een uurloon van bruto ? 3,50. als de kunstenaar zakelijk is, krijgt hij dus de kritiek dat hij veel te duur is. doet hij de criticasters een gunst en prijst hij zijn werk veel te laag, dan krijgt hij de kritiek dat hij zakelijker en commerciëler moet zijn.
er valt over dit onderwerp nog veel meer te zeggen, maar dat is nu niet van belang. nog wel dit. los van de financiële perikelen. het kunstenaarschap is een vak. de kunstenaar weet als geen ander waar hij mee bezig is. het is van de weinige beroepen die beoefenaren daarvan een enorme voldoening schenken. hard werken, schrale beloning. maar je hebt dan wel wat. de kunstenaar is aan de slag en op een gegeven moment weet hij: dit kunstwerk is klaar. zo moet het en niet anders.
hans suasso is zo’n vakman. de titel van zijn tentoonstelling in de observant, “gedachten in beeld”, verraadt al de hand van de meester. er is aan gewerkt, er is aan gesjord. er is over nagedacht. en tot slot zit alles op zijn plek. rijk zal hij er niet van worden. er is tijdens de expositie geen rode stip geplakt.
maar beste lezer, realiseert u zich dan gelijk hoe aardig kunstenaars zijn. hans heeft veel plezier in het maken van het werk gehad. het resultaat is er naar. en hij wil dat resultaat delen. hij vindt ook dat anderen er plezier aan mogen beleven. iedereen heeft het werk gratis en voor niks mogen bekijken. alle amersfoorters hebben er anderhalve maand van kunnen genieten. hans heeft daar geen rooie stuiver voor gekregen. zijn enige beloning is waardering. daar doet hij het mee, en daar is hij ook best tevreden mee. zo’n houding is dus wel andere kost dan het “naaien van de koper” waarover het amersfoortse raadslid sprak.
nu zou je zeggen, dat de omgeving waar de kunstenaar woont best blij is met wat de kunstenaar allemaal gratis geeft. je zou zeggen dat de gemeenschap ook best uitdrukking wil geven aan die waardering. dat nu blijkt een misrekening. er zijn weliswaar miljoenen beschikbaar voor kunstpresentaties, maar daarvan is nauwelijk een of twee procent bestemd voor de “gewone” amersfoortse kunstenaar.
een amersfoorts politicus is al blij als ie de naam withoos kent, of mondriaan, of tieland. bij de naam armando worden de wenkbrouwen al opgetrokken. daarna blijft het stil. slechts weinigen kennen de namen van de uitvoerend kunstenaars die in amersfoort het klimaat gemaakt hebben en nog steeds maken. laat staan dat zij het werk kennen. dat gebrek aan kennis is niet alleen bij politici. dat gebrek loopt zelfs door tot in het kunstenveld zelf. maar geachte lezer, u weet ook wel dat er meer onder de zon is. er zijn meer kunstenaars waarvan we het werk zouden moeten belichten. hans suasso is er een van. docent geweest aan de academie voor beeldende vorming; in die hoedanigheid heeft hij menig kunstenaar in amersfoort gevormd.
zie daar de motivering voor de tentoonstelling van hans suasso en de volgende tentoonstelling met kunstschatten uit het stadhuis. gelukkig (ja, we mogen er werkelijk blij mee zijn) dat de observant het mogelijk maakt dit zo fatsoenlijk mogelijk te doen. met de tentoonstelling “schatten uit het stadhuis #2” kan de sluier opgetild worden die hangt over de rijke geschiedenis van amersfoortse kunstenaars. amersfoorters krijgen vanaf volgende week een glimp te zien van wat amersfoort allemaal te bieden heeft. een werkje van at van vliet. een werkje van haydeh khodadoost. en nog zo wat.
de bezoekers van de tentoonstelling van hans en de bezoekers van de komende tentoonstelling denken vermoedelijk dat ze een goede kijk op het werk van hans hebben gekregen en dat ze een redelijk beeld krijgen van wat het stadhuis herbergt. niets is minder waar. hans heeft in frankrijk een heel museum tot zijn beschikking gekregen om zijn werk te tonen. dáár had u een volledig beeld kunnen krijgen. nu was het beeld toch enigszins geamputeerd. hans heeft zijn stinkende best gedaan om datgene wat hij kon laten zien, om dat in harmonie te presenteren. het heeft hem behoorlijk wat tijd gekost om dat voor elkaar te krijgen. maar wat bijvoorbeeld niet te zien was is zijn ruimtelijke werk. ook volgende maand is er geen ruimtelijk werk te zien. of grote stukken. of stukken die tegen een muur aan geschroefd moeten worden. geen werk van max keuris of emile van der kruk, geen werk van kedo erné. dat is nu eenmaal onmogelijk in de ruimte van de observant. de musea hebben andere opdrachten dan het bijbrengen van historisch besef en het tonen van de huidige actuele kunst uit amersfoort. de stadsgalerij heeft veel te weinig middelen om zo’n ambitie waar te maken.
het wordt de hoogste tijd dat amersfoort ook zijn jongste geschiedenis onderdeel laat zijn van erfgoed dat gekoesterd moet worden. en dan op een manier die in fatsoenlijke verhouding is met de rest van het kunstbeleid!
//////////////////////////////////////////////////////////////
epiloog
· foto’s van atze haitsma prijken sinds kort naast werk van sam haskins en helmut newton. niet in amersfoort maar in amsterdam. binnenkort verschijnt (eindelijk) het eerste boek van atze.
· galerie absoluut is gesloten
· lokaal 4 is gesloten
· de ateliers van eemzicht moeten binnenkort ontruimd worden
· de anti-kraak periode van de stadsgalerij loopt volgend jaar juni af